Nếu không khắc phục, phải đóng cửa mỏ

Ngày 08.11.2010, 18:49 (GMT+7)

SGTT.VN - “Xí nghiệp khai thác quặng Nà Lũng có lỗi chính khi để xảy ra sự cố vỡ đập chứa bùn. Nhưng UBND tỉnh Cao Bằng và các ngành chức năng cũng cần xem xét lại việc quản lý…”, chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng, ông Nguyễn Hoàng Anh, nhấn mạnh trong cuộc họp bất thường ngày hôm nay 8.11.

Người dân vất vả thu dọn bùn thải tràn vào nhà cửa, vườn tược, làm đảo lộn cuộc sống của họ. Ảnh: Lãng Quân

Sáng 8.11, UBND tỉnh Cao Bằng đã tổ chức cuộc họp bất thường để tìm giải pháp giải quyết triệt để hậu quả do cơn lũ bùn đỏ gây ra ngày 5.11. Tại cuộc họp này, ông Nguyễn Hoàng Anh, chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng khẳng định, cơn lũ bùn xảy ra là do đập chứa bùn của xí nghiệp khai thác quặng Nà Lũng ( thuộc công ty khoáng sản luyện kim Cao Bằng, tập đoàn Than - khoáng sản Việt Nam TKV), bị vỡ gây ra.

“Vì vậy, phía công ty ngoài việc phải chịu mức phạt theo pháp luật quy định, còn phải có trách nhiệm với những người dân chịu thiệt hại” ông Hoàng Anh nhấn mạnh.

Nếu không khắc phục, phải đóng cửa mỏ

Quan trọng hơn, theo ông Anh, xí nghiệp khai thác quặng Nà Lũng phải có giải pháp đưa toàn bộ số bùn thải công nghiệp ra khỏi nhà dân cũng như đồng ruộng và dòng suối. Đồng thời xí nghiệp phải dừng ngay việc dùng nước để rửa bùn ra sông Bằng, tránh tình trạng ô nhiễm dòng sông.

“Trong thời gian sớm nhất, xí nghiệp phải đưa ra được phương án cụ thể và có hạn định về thời gian xử lý bùn. Đối với 6 ha đất nông nghiệp bị bùn công nghiệp xâm hại, nếu không khắc phục được ngay, xí nghiệp phải đền bù về sản lượng hàng năm cho bà con”, ông Anh nói.

Ông Hoàng Anh cho rằng: “Xí nghiệp khai thác quặng Nà Lũng có lỗi chính khi để xảy ra sự cố vỡ đập chứa bùn. Nhưng UBND tỉnh Cao Bằng và các ngành chức năng như sở Tài nguyên và Môi trường, sở Công thương và Công an Môi trường cũng cần xem xét lại việc quản lý cấp mỏ và việc kiểm tra giám sát trong quá trình các doanh nghiệp khai thác mỏ”.

Thực tế cho thấy từ năm 2005 đến nay, xí nghiệp này đã 4 lần bị xử phạt vì tội xả thải trái phép gây ô nhiễm môi trường, nhưng vẫn chưa có biện pháp nào đủ mạnh để chấm dứt tình trạng này là điều mà các cơ quan chức năng phải suy nghĩ.

“Nếu xí nghiệp khai thác quặng Nà Lũng còn vi phạm và không triệt để khắc phục hiệu quả thì chính quyền tỉnh sẽ kiên quyết đóng cửa mỏ”, ông Nguyễn Hoàng Anh cương quyết.

Bốn lần xả trộm chất thải

Người dân phải đi nhờ máy xúc qua những nơi phủ đầy bùn thải. Ảnh: Lãng Quân

Tại cuộc họp này, một số ý kiến cho rằng, với những nhà dân và đồng ruộng không thể khắc phục được thì “nên tính đến phương án đền bù diện tích đất khác để bà con có nơi sinh hoạt và sản xuất”.

Nhưng có ý kiến cho rằng phương án này không khả thi, bởi dù đền bù đất đai và nhà cửa cho dân thì xí nghiệp khai thác quặng Nà Lũng cũng phải đưa toàn bộ số bùn công nghiệp ra khỏi khu vực ô nhiễm và phải có phương án chôn lấp cẩn thận.

“Nếu không giải quyết được việc này thì chỉ sau một trận mưa to, hàng vạn khối bùn này có thể tiếp tục gây ô nhiễm môi trường chỗ khác, nhất là ô nhiễm sông Bằng”.

Cũng tại cuộc họp, đại diện phòng Cảnh sát Môi trường tỉnh Cao Bằng còn cho biết, từ năm 2005 đến nay xí nghiệp này đã có 4 lần bị xử phạt vì tội xả thải trộm. Đáng lưu ý là tất cả các lần vi phạm bị bắt quả tang này chỉ xảy ra vào tháng 10 hoặc tháng 11 hàng năm, thời điểm ít xảy ra lũ lụt.

Chính điều này khiến người dân và công nhân của xí nghiệp nghi ngờ đơn vị này xả trộm bùn thải vào mỗi kỳ mưa lũ. Phải chăng xí nghiệp đã lợi dụng mưa lũ để phi tang chứng cứ?

Cũng theo thông tin từ lực lượng Cảnh sát môi trường tỉnh Cao Bằng, đập chắn thải số 4 (tức đập vừa bị vỡ) đã quá tải từ năm 2008. Để khắc phục tình trạng quá tải này, xí nghiệp đang xin phép tỉnh cho xây thêm đập số 5 trị giá hơn 30 tỉ đồng. Tuy nhiên, đập số 5 vẫn chưa được cấp phép vì báo cáo tác động môi trường của xí nghiệp trình lên sở Tài nguyên và Môi trường chưa đảm bảo tiêu chuẩn nên đã bị trả lại.

Mặt khác, xí nghiệp nâng cấp đập số 4 bằng cách hàng năm tôn thêm thân đập bằng đất thải từ mỏ chuyển ra. Song, khi đổ thải không được lu lèn cẩn thận nên sự cố vỡ đập mới xảy ra.

Kết luận cuộc họp, ông Nguyễn Hoàng Anh, chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng khẳng định: “Nếu xí nghiệp khai thác khoáng sản Nà Lũng muốn xây thêm đập số 5 để nâng công suất khai thác lên 350 ngàn tấn/năm thì phải tiến hành công tác khoan thăm dò để đánh giá trữ lượng của mỏ xem có nên đầu tư tiếp hay không”.

Đồng thời, ông Anh cũng nhấn mạnh, chỉ khi nào xí nghiệp khai thác khoáng sản Nà Lũng nghiêm chỉnh chấp hành luật bảo vệ môi trường thì tỉnh Cao Bằng mới đồng ý cho tiếp tục khai thác. Tỉnh kiên quyết không để xảy ra tình trạng hưởng lợi từ khai thác mỏ nhưng làm ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống dân sinh.

Lãng Quân

Ông Triệu Sĩ Lầu, phó trường đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng: Để xảy ra lũ bùn có phần do chính quyền   Người dân và công nhân của xí nghiệp Nà Lũng nghi ngờ đơn vị này hay xả trộm bùn thải vào mỗi kỳ mưa lũ. Ảnh: Lãng Quân Trước cơn "lũ bùn đỏ" tràn về khu dân cư thị xã Cao Bằng, phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng Triệu Sĩ Lầu cho rằng, để xảy ra tình trạng này một phần do doanh nghiệp chấp hành pháp luật chưa nghiêm, phần khác do chính quyền giám sát còn lỏng lẻo. Theo ông Lầu, khi đoàn ĐBQH đi tiếp xúc cử tri, người dân đều tỏ ra lo lắng và đã phản ánh tình trạng ô nhiễm quanh khu vực khai thác mỏ Nà Lũng. Đập chắn chất thải của xí nghiệp khai thác quặng sắt Nà Lũng đã từng rò rỉ nhiều lần. ĐBQH Triệu Sĩ Lầu cho hay, mới cách đây hai tuần, chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng đã yêu cầu xí nghiệp này phải gia cố đập chắn cẩn thận, tránh hiện tượng vỡ đập. Tuy nhiên, yêu cầu này chưa được thực hiện thì xảy ra sự cố. Mỏ Nà Lũng chỉ là một trong các mỏ quy mô chưa lớn trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. Hiện Cao Bằng còn rất nhiều mỏ khai thác khoáng sản quy mô lớn đang hoạt động. Do đó, theo ĐBQH Triệu Sĩ Lầu, phải xem việc dây dưa trong xử lý sai phạm ở xí nghiệp khai thác quặng sắt Nà Lũng là một bài học trong quản lý các doanh nghiệp khai khoáng trên địa bàn. "Doanh nghiệp đặt lợi nhuận lên trên hết, không quan tâm và không có trách nhiệm xử lý môi trường", ông Lầu nói. Bà Hoàng Thị Bình, ủy viên ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Quốc hội, đồng thời là ĐBQH tỉnh Cao Bằng cũng kiến nghị, trước sự cố này, xí nghiệp cần có biện pháp hỗ trợ, đền bù thiệt hại cho dân. Sau đó, phải kiểm tra, xác định nguyên nhân và có giải pháp căn cơ để hạn chế sự cố tương tự. "Không thể tiếp tục tình trạng khai thác khoáng sản bừa bãi mà không tính toán đến chuyện bảo vệ môi trường. Chuyện này chắc chắn sắp tới sẽ phải tiếp tục được đưa ra kỳ họp Hội đồng nhân dân", ĐB Bình nói. Điều mà các ĐBQH Cao Bằng đặt ra, đó là khi để xảy ra sự cố vỡ đập thì chính UBND tỉnh và các ngành chức năng của tỉnh cũng cần xem xét lại việc quản lý cấp mỏ và kiểm tra giám sát trong quá trình các doanh nghiệp khai thác mỏ. Hùng Anh